Aneksy kuchenne

Aneksy kuchenne dla małych i dużych wnętrz

Kuchnia jest jednym z najczęściej używanych pomieszczeń w domu i należy ją starannie dobierać. W tym poradniku doradzamy, jak znaleźć idealny aneks kuchenny dla swoich potrzeb.

1. Aneks kuchenny – przygotowanie

Kompleksowy plan to pierwszy krok do nowej wymarzonej kuchni. Warto na to poświęcić odpowiednią ilość czasu – błędne decyzje mogą w razie wątpliwości wymagać przebudowy, która jest czasochłonna i kosztowna.

1.1 Pomiar przestrzeni

Aby kuchnia mogła dosłownie znaleźć miejsce w mieszkaniu, należy najpierw wymierzyć pomieszczenie. Zacznij od rzutu poziomego. Za pomocą calówki lub taśmy pomiarowej ustalisz zarówno wysokość, jak i długość wszystkich ścian, przy czym musisz uwzględnić listwy przypodłogowe. Pamiętaj też o oknach i drzwiach, zapisz ich wysokość, długość i odległości od otaczających ścian oraz w razie potrzeby od podłogi. Nie zapomnij także o obszarach otwierania. W przypadku parapetów okiennych określ również odległość między ich dolną krawędzią a podłogą. Użyj poziomicy, aby sprawdzić, czy podłoga i/lub ściany mają jakieś nierówności, które należy uwzględnić podczas dalszego planowania.

Porada: Rysunek rzutu poziomego znacznie ułatwia planowanie. Jeśli nie masz rzutu poziomego swojego mieszkania, możesz również samodzielnie wykonać szkic i zanotować na nim wykonane pomiary. W każdym przypadku trzeba jednak na wszelki wypadek wymierzyć pomieszczenie, nawet jeśli istnieją już dane na ten temat.

Następnie przyjrzyj się położeniu wszystkich innych (konstrukcyjnych) elementów, takich jak słupy, wystające rury i grzejniki. Także w tym przypadku zanotuj wymiary i lokalizacje. Rozważ też położenie przełączników światła. Na koniec ustal przyłącza istniejące w pomieszczeniu i określ, gdzie dokładnie znajdują się w ścianach. Jest to ważne choćby dlatego, że determinuje późniejsze umieszczenie kuchenki i zlewu.

Pamiętaj w szczególności o następujących przyłączach:

• gniazdka wtyczkowe
• przyłącza elektryczne
• przyłącza wodne
• odpływ
• ew. przyłącze gazowe

1.2 Plan wyposażenia

Następnym krokiem jest określenie, jakie wyposażenie ma mieć Twoja nowa kuchnia. Wymagania mogą się różnić: w zależności od tego, czy mieszkasz w jednoosobowym gospodarstwie domowym, czy z kilkoma osobami; czy gotujesz często, czy rzadko. Odpowiadając na różne pytania, dotyczące na przykład przestrzeni do przechowywania i sprzętu elektrycznego, możesz określić, na jakie cechy przy zakupie kuchni musisz zwrócić szczególną uwagę. W poniższej tabeli zebraliśmy najważniejsze pytania:

Duże, głębokie szuflady oferują dużo miejsca na garnki, patelnie i temu podobne.

Przestrzeń na przechowywanie

• W Twoim gospodarstwie domowym mieszka kilka osób lub masz dużo sprzętu kuchennego i w związku z tym potrzebujesz wielu szafek i szuflad?
• Potrzebne jest miejsce na urządzenia, takie jak roboty kuchenne?
• Czy wchodzą w rachubę szafki podwieszane (ściany są stabilne, a sufity wystarczająco wysokie)?
• Mają być przechowywane przybory do sprzątania i będzie do tego potrzebna duża szafa?

Urządzenia elektryczne

• Czy masz już urządzenia (lodówka, kuchenka itp.), które muszą być zintegrowane z nową kuchnią?
• Nie masz jeszcze żadnych urządzeń i dlatego muszą one być elementem nowej kuchni?
• Planujesz zainstalowaćokap wyciągowy i masz na to dość przestrzeni?

Powierzchnie robocze i powierzchnie do odkładania

• Często gotujesz i z dużym rozmachem, dlatego kuchnia powinna mieć duże powierzchnie robocze?
• Czy konieczne jest umieszczenie urządzeń, takich jak kuchenka mikrofalowa, robot kuchenny i ekspres do kawy lub akcesoria, takie jak bloki na noże?
• Chcesz korzystać z kuchni tylko do gotowania czy chcesz mieć w niej też miejsca do siedzenia i spożywania posiłków?

2. Różne aneksy kuchenne

Co do zasady istnieją trzy rodzaje kuchni: minikuchnia, aneks kuchenny lub monoblok kuchenny oraz zabudowa kuchenna. W zależności od tego, jakie wyposażenie jest dla Ciebie ważne, w grę wchodzi jeden lub więcej rodzajów. Poniżej przedstawiamy poszczególne przykłady wykonania wraz z ich wadami i zaletami.

2.1 Minikuchnia

Minikuchnia, z uwagi na swoje kompaktowe rozmiary, nadaje się zwłaszcza do małych pomieszczeń, mieszkań jednopokojowych czy też apartamentów wakacyjnych. Może być też jednak ciekawym rozwiązaniem dla osób samotnych i tych, które generalnie nie poświęcają za dużo czasu na gotowanie. Minikuchnia posiada często zlewozmywak, kuchenkę dwupalnikową i lodówkę, ewentualnie z zamrażalnikiem. W dolnej części znajduje się również miejsce do przechowywania. Rzadziej w dostawie są też szafki wiszące lub inne elementy. Jeśli kiedyś później potrzebne będzie więcej miejsca, taka kuchnia może zostać łatwo rozbudowana.

Minikuchnia łączy funkcjonalność z bardzo małym zapotrzebowaniem na przestrzeń.

Informacja: Pojęcie kuchnia dla singli jest często używane synonimicznie z minikuchnią. Czasami jest pojęcie to dotyczy jednak nieco obszerniejszej wersji.

Najważniejsze informacje na temat minikuchni znajdują się w poniższej tabeli:

Szczególnie nadaje się do:

• gospodarstwa jednoosobowe
• mieszkania jednopokojowe
• dla osób, które gotują okazjonalnie

Zalety:

• oszczędność miejsca
• możliwość rozbudowy
• urządzenia elektryczne i zlew często w zestawie

Wady:

• brak miejsca na przechowywanie
• mała powierzchnia robocza
• brak miejsca na spożywanie posiłków

2.2 Zabudowa kuchenna

Jeśli masz dokładne wyobrażenie, jak powinna być wyposażona i jak ma wyglądać Twoja nowa kuchnia, warto rozważyć zakup zabudowy kuchennej. Zabudowy kuchenne są wykonane według Twoich życzeń i precyzyjnie dopasowane do warunków przestrzennych. Elastyczność jest przy tym słowem kluczowym. Masz już sprzęt, taki jak lodówka? Dopasuj swoją nową kuchnię zarówno pod kątem aranżacji, jak i koloru. „Optyczny patchwork”, jaki może powstać w przypadku samodzielnie rozbudowywanych kuchni standardowych, będzie w ten sposób praktycznie wykluczony. Pomieszczenie ma wiele okien i kątów? Meble kuchenne zaprojektowane na miarę też będą się wówczas opłacać. Ta swoboda projektowania ma jednak również drugą stronę medalu. Jeśli na przykład przeniesiesz się do innego mieszkania, będzie mało prawdopodobne, że kuchnia zmieści się tam tak samo dobrze.

Indywidualnie i optymalnie dopasowana do pomieszczenia: zabudowa kuchenna.

Najważniejsze informacje o zabudowie kuchennej znajdują się w poniższej tabeli:

Szczególnie nadaje się do:

• pomieszczenia średnie i duże
• nietypowy układ pomieszczeń, nienadający się do standardowych kuchni
• mieszkania własnościowe, domy

Zalety:

• swoboda projektowania
• idealne wykorzystanie przestrzeni

Wady:

• specjalnie dopasowane do mieszkania
• kłopotliwe przeniesienie w razie przeprowadzki

2.3 Aneks kuchenny i monoblok kuchenny

Aneks kuchenny, w przeciwieństwie do zabudowy kuchennej, nie jest wykonany indywidualnie, ale składa się ze wstępnie skonfigurowanego całościowego pakietu. Zazwyczaj obejmuje on różne szafki i jedną lub więcej powierzchni roboczych. Urządzenia elektryczne i zlewozmywaki często nie są jednak w zestawie – dlatego przy zakupie należy pamiętać o swoich wcześniej zdefiniowanych wymaganiach. Monoblok kuchenny jest często tylko innym określeniem dla aneksów kuchennych, choć czasami termin ten opisuje tylko ich poszczególne elementy lub właśnie bloki.

Aneks i monoblok kuchenny oferują spójny estetycznie, całościowy pakiet, w którym wszystkie elementy są do siebie dopasowane.

Aneksy kuchenne mają tę zaletę, że ich elementy są dopasowane do siebie. Mają jednolity wygląd, a montaż też jest zazwyczaj nieskomplikowany. Ponadto ceny tych pakietów różnych producentów i modeli można łatwo porównać. Co więcej, aneksy kuchenne dają się łatwo rozszerzyć, ponieważ są to produkty standardowe. A jako że nie są dostosowane do konkretnej przestrzeni, nadają się również do mieszkań wynajmowanych. W razie wyprowadzki można stosunkowo łatwo zdemontować bloki kuchenne i zamontować je w nowym lokalu. Jedynie swobody kreatywności, z jaką mamy do czynienia w przypadku zabudowy kuchennej, aneks kuchenny do końca nam nie zapewni.

Najważniejsze informacje o aneksach i monoblokach kuchennych można znaleźć w poniższej tabeli.

Szczególnie nadaje się do:

• pomieszczenia średnie i duże
• normalny kształt pomieszczeń
• mieszkania wynajmowane

Zalety:

• całościowy pakiet
• jednolity wygląd
• znormalizowane wymiary, elastyczne zastosowanie

Wady:

• brak pełnej swobody projektowania

3. Kształty kuchni

Zwłaszcza w przypadku zabudowy kuchennej i aneksów kuchennych można rozważać różne kształty kuchni, pod warunkiem, że jest wystarczająco dużo miejsca. Nie chodzi przy tym tylko o wygląd: na przykład kuchnia w kształcie litery L może zapewniać akcenty wizualne, ale jednocześnie przyspieszać procesy robocze. W poniższym przeglądzie przedstawiamy najpopularniejsze kształty kuchni i ich charakterystyczne cechy.

Kuchnia jednorzędowa

Kuchnia jednorzędowa zajmuje najmniej miejsca i dlatego nadaje się do pomieszczeń o ograniczonej przestrzeni.

Kuchnia dwurzędowa

Wariant ten składa się z dwóch przeciwległych rzędów kuchennych, co przede wszystkim oznacza większą powierzchnię roboczą i racjonalne rozmieszczenie poszczególnych elementów. Urządzenia elektryczne, które w innym wypadku musiałyby być schowane w szafce, można na przykład umieścić na zewnątrz. Korzystne mogą być też krótkie odległości między lodówką a kuchenką. Nawiasem mówiąc, drugi rząd niekoniecznie musi być umieszczony przy ścianie; może również funkcjonować na przykład jako rodzaj przegrody w pomieszczeniu.

Ważne: Upewnij się, że między obydwoma rzędami jest wystarczająco dużo miejsca. Odległość powinna wynosić co najmniej jeden metr, ale korzystnie 1,20 metra.

Kształt litery L (kuchnia narożna)

Kuchnia narożna skraca odległości pomiędzy poszczególnymi urządzeniami i elementami, co może przyspieszać procesy robocze. Ponadto oferuje ona więcej miejsca do przechowywania niż kuchnia jednorzędowa. W zależności od sposobu użytkowania i preferencji bezpośrednio przy aneksie kuchennym może być również umieszczony obszar spożywania posiłków, na przykład przy krótkim rzędzie.

Kształt litery U

Kuchnia w kształcie litery U oferuje dużo miejsca, zarówno pod względem powierzchni roboczej, jak i możliwości przechowywania. Dodatkowo umożliwia wygodną, sprawną pracę, ponieważ wszystkie elementy są szybko dostępne. Nawiasem mówiąc, nie wszystkie strony muszą być umieszczone przy ścianie. Podobnie jak w kuchni dwurzędowej, rząd może być również używany jako przegroda dzieląca pomieszczenie.

Kształt litery G

Kształt litery G przypomina opisany wyżej kształt litery U, przy czym jeden rząd kuchenny jest krótszy od drugiego. Taka kuchnia oferuje dużo miejsca do przechowywania i pracy, ale wymaga dużego pomieszczenia. Podobnie jak w przypadku wariantu w kształcie litery L, przy krótszej linii można łatwo umieścić obszar spożywania posiłków.

Wyspa

Wyspa umieszczana jest w pomieszczeniu w pewnej odległości od rzędu kuchennego. Nadaje to kuchni nowoczesny wygląd. Sposób użytkowania wyspy, czy to jako powierzchni roboczej, czy powierzchni gotowania, zależy tylko od naszych upodobań. Warto jednak pamiętać, że jeśli chcemy zintegrować urządzenia elektryczne z wyspą, muszą być dostępne odpowiednie przyłącza lub trzeba będzie położyć kable. Do tego kształtu kuchni zdecydowanie polecane jest duże pomieszczenie.

Przegląd: Kształty kuchni

Poniższa tabela zawiera przegląd podstawowych cech różnych kształtów kuchni. Komfort i efektywność odnoszą się między innymi do tras i procesów roboczych, wielofunkcyjności, na przykład do tego, czy można łatwo zintegrować obszar spożywania posiłków.

4. Style kuchni

Oczywiście nowa kuchnia powinna spełniać wymagania funkcjonalne, które są dla nas ważne w codziennym życiu. Nie należy jednak zapominać o jej wyglądzie – w końcu kuchnia ma decydujący wpływ na ogólny obraz naszego mieszkania. Cztery spośród licznych stylów dostępnych w handlu mają ugruntowana pozycję. Przedstawiamy je poniżej.

4.1 Styl wiejski

Jak już sama nazwa wskazuje, kuchnia wiejska ma swojski, regionalny wygląd i może łączyć przytulność z nowoczesnością. Królują raczej jasne kolory, a użyte materiały są często naturalne, takie jak drewno czy kamień. Drzwi szafek i inne powierzchnie w kuchniach wiejskich rzadko są gładkie, lecz są często dekorowane różnymi zdobieniami. Styl ten tworzy ogólnie przyjemną atmosferę.

Jasne fronty i liczne elementy z drewna w kuchniach wiejskich emanują przytulnością.

4.2 Styl klasyczny

Design kuchni w stylu klasycznym jest raczej dyskretny i stawia na funkcjonalność. Nie oznacza to jednak, że musimy rezygnować z wymagań estetycznych. Wręcz przeciwnie – kuchnie klasyczne mają tę zaletę, że jednakowo dobrze wpisują się w najróżniejsze style urządzenia mieszkania. Fronty i blaty robocze są zazwyczaj utrzymane w dyskretnej kolorystyce, dzięki czemu mają wygląd ponadczasowy.

Ponadczasowy design wyróżnia klasyczny styl kuchni.

4.3 Styl nowoczesny

Nowoczesny styl kuchni można opisać jako współczesne przeciwieństwo stylu wiejskiego. Dominują gładkie powierzchnie, często o wysokim połysku. Kolory frontów są zazwyczaj mocne i stanowią wyraźniejszy akcent niż w stylu klasycznym. Nowoczesna kuchnia to coś dla osób ceniących sobie innowacyjny design. Można tu znaleźć różne ciekawe funkcje, takie jak szafki bez uchwytów.

Nowoczesne kuchnie to często efektowne kolory i gładkie powierzchnie.

4.4 Kuchnia designerska

Popularne style uważasz za zbyt konwencjonalne i chcesz puścić wodze swojej kreatywności? Najlepszym wyborem będzie w tej sytuacji kuchnia designerska. Nietypowe, futurystyczne kontury czy specjalne materiały frontów i blatów – w kuchni designerskiej wszystko jest zaprojektowane pod kątem wyrazistej estetyki. Trzeba będzie przy tym jednak pójść na kompromisy podobne do tych w przypadku zabudowy kuchennej. Trudno bowiem z góry przewidzieć, czy ten nietypowy wygląd kuchni będzie tak samo pasował po ewentualnej przeprowadzce do nowego mieszkania.

5. Materiał

Kuchnia to duży zakup, powinna być więc odpowiednio trwała. Dlatego trzeba najpierw zapoznać się z różnymi materiałami, z których wykonywane są fronty, blaty robocze, płyty kuchenne i zlewozmywaki oraz jakie są ich wady i zalety.

5.1 Fronty

Drewno

Zalety

• organiczne i ciepłe
• odporne i trwałe

Wady

• wymagające intensywnej pielęgnacji
• może być wrażliwe na detergenty

---

Melamina

Zalety

• wytrzymała
• łatwa w pielęgnacji
• dostępnych jest wiele kolorów i wzorów
• dobra relacja jakości do ceny

Wady

• syntetyczna
• może być podatna na zarysowania
• może być wrażliwa na ciepło

---

Laminat (np. HPL)

Zalety

• bardzo wytrzymały
• odporny na zarysowania i uderzenia
• łatwy w pielęgnacji

Wady

• stosunkowo drogi

---

Lakier

Zalety

• wytrzymały
• łatwy w pielęgnacji
• dostępnych jest wiele wariantów kolorystycznych

Wady

• podatny na zadrapania i odciski palców
• stosunkowo drogi

---

Folia

Zalety

• łatwa w pielęgnacji
• dość tania

Wady

• podatna na uszkodzenia
• niezbyt trwała

---

Akryl

Zalety

• nowoczesny wygląd
• wytrzymały
• łatwy w pielęgnacji
• dobra relacja jakości do ceny
• dostępnych jest wiele kolorów i wzorów

Wady

• może być wrażliwy na detergenty

---

Szkło

Zalety

• materiał naturalny
• wytrzymała powierzchnia
• bardzo łatwe w pielęgnacji
• higieniczne

Wady

• stosunkowo drogie
• podatne na odciski palców

---

Stal szlachetna

Zalety

• stylowy wygląd
• bardzo wytrzymała
• bardzo łatwa w pielęgnacji
• higieniczna

Wady

• podatna na zadrapania i odciski palców

5.2 Blat roboczy

Drewno

Zalety

• organiczne i ciepłe
• wytrzymałe i trwałe

Wady

• wymagające intensywnej pielęgnacji
• należy impregnować
• podatne na zarysowania
• może być wrażliwe na wysoką temperaturę i środki czyszczące

---

Stal szlachetna

Zalety

• bardzo wytrzymała
• szczególnie łatwa w pielęgnacji
• higieniczna

Wady

• podatna na zarysowania

---

Kamień naturalny, twardy (np. granit)

Zalety

• organiczny
• stylowy wygląd
• wytrzymały
• odporny na zarysowania
• higieniczny i wodoodporny

Wady

• musi być regularnie impregnowany
• może być wrażliwy na detergenty

---

Kamień naturalny, miękki (np. marmur)

Zalety

• organiczny
• stylowy wygląd
• wytrzymały

Wady

• musi być regularnie impregnowany
• może być wrażliwy na detergenty
• podatny na zarysowania i uderzenia

---

Kamień sztuczny

Zalety

• stylowy wygląd
• wytrzymały
• odporny na wodę
• łatwy w pielęgnacji

Wady

• stosunkowo drogi

---

Ceramika

Zalety

• stylowy wygląd
• wytrzymała
• odporna na zarysowania
• odporna na wodę
• łatwa w pielęgnacji

Wady

• stosunkowo droga
• podatna na wstrząsy

---

Laminat

Zalety

• wytrzymały
• łatwy w pielęgnacji
• stosunkowo tani
• łatwy w pielęgnacji
• dostępnych jest wiele kolorów i wzorów

Wady

• podatny na zarysowania i uderzenia

---

Beton

Zalety

• bardzo wytrzymały
• odporny na zarysowania
• łatwy w pielęgnacji
• odporny na wodę

Wady

• musi być regularnie poddawany impregnacji
• stosunkowo drogi

5.3 Zlewozmywak

Stal szlachetna

Zalety

• bardzo łatwa w pielęgnacji
• wysoce wytrzymała i trwała

Wady

• wymagająca intensywnej pielęgnacji
• podatna na zarysowania

---

Ceramika

Zalety

• stylowy wygląd
• wytrzymała
• odporna na zarysowania
• łatwa w pielęgnacji

Wady

• podatna na wstrząsy

---

Granit

Zalety

• naturalny wygląd
• wytrzymały
• odporny na zarysowania
• łatwy w pielęgnacji

Wady

• szybko się brudzi

---

Szkło

Zalety

• wyjątkowy wygląd
• wytrzymałe
• łatwe w pielęgnacji

Wady

• bardzo szybko się brudzi

6. Wskazówki dotyczące ergonomii i procesów roboczych

Aby pobyt i praca w nowej kuchni były zarówno przyjemne jak i efektywne, należy przed i po zakupie zwrócić uwagę na pewne dodatkowe aspekty. Przygotowaliśmy dla Ciebie kilka wskazówek:

• Przy umieszczaniu lodówki, zlewu i kuchenki należy zwrócić uwagę na tzw. trójkąt roboczy w kuchni. Każdy z trzech elementów reprezentuje wierzchołek wyimaginowanego trójkąta, odległość między każdym wierzchołkiem nie powinna przekraczać 1,50 metra. Pozwala to oszczędzać energię i czas. Natomiast w kuchniach jednorzędowych układ ten przybiera formę linii.
• Jeśli masz wystarczająco dużo miejsca, podziel swoją kuchnię na odrębne obszary, w których możesz przechowywać na przykład wszystkie przybory kuchenne służące do przygotowywania posiłków czy przyrządzania potraw.
• Dobierz wysokość aneksu kuchennego (aneksów kuchennych) do swojego wzrostu, aby uniknąć bólu pleców. Optymalny wynik uzyskasz, jeśli staniesz prosto i ugniesz przedramiona: odległość między łokciami a powierzchnią roboczą nie powinna być mniejsza niż dziesięć centymetrów, ale nie większa niż 15 centymetrów.
• Szuflady wyciągane jak najgłębiej lub nawet całkowicie ułatwiają wyjmowanie i układanie garnków i innych przyborów kuchennych.
• Ciężkie przedmioty najlepiej chować – również ze względów bezpieczeństwa – w dolnych szafkach lub szufladach kuchni.
• Ważne jest dobre oświetlenie. Pamiętaj, aby obszary robocze były dodatkowo oświetlone jasnymi lampami.

Niektóre kuchnie umożliwiają regulację wysokości powierzchni roboczych.

7. Lista kontrolna: droga do idealnego aneksu kuchennego

Poniżej podsumowaliśmy najważniejsze aspekty dotyczące zakupu kuchni.

• Czy pomieszczenie zostało przez Ciebie dokładnie wymierzone z uwzględnieniem okien, drzwi, grzejników i innych specjalnych funkcji?
• Czy masz zanotowane rozmieszczenie i wymiary istniejących przyłączy oraz dodatkowych przyłączy potrzebnych w nowej kuchni?
• Jak powinna być wyposażona Twoja nowa kuchnia (przestrzeń do przechowywania, urządzenia elektryczne, powierzchnie robocze)?
• Czy Twoim potrzebom odpowiada aneks kuchenny, minikuchnia czy zabudowa kuchenna?
• Jaki kształt powinna mieć Twoja kuchnia i czy spełnione są jej wymagania przestrzenne?
• Jaki styl kuchni najbardziej pasuje do Ciebie i Twojego mieszkania?
• Z jakiego materiału powinny być wykonane fronty, blat roboczy i zlewozmywak?
• Czy Twoja nowa kuchnia została zaprojektowana z myślą o ergonomii i efektywności?

8. Często zadawane pytania

• Mieszkam lub przenoszę się do wynajmowanego mieszkania.Czy warto zlecić wykonanie zabudowy kuchennej?

  Niekoniecznie, ponieważ zabudowa kuchenna jest dokładnie dopasowana do mieszkania. Kiedy się przeprowadzisz, części lub nawet cała kuchnia mogą nie zmieścić się w nowym mieszkaniu.

• Czy aneks kuchenny zawiera automatycznie wszystkie urządzenia elektryczne, takie jak kuchenka i zlewozmywak?

  Nie. Aneksy kuchenne dostarczane są zarówno z takim sprzętem, jak i bez niego. Dlatego zawsze zwracaj uwagę na opis artykułu.

• Chcę zintegrować jadalnię z kuchnią.Jaki kształt kuchni jest do tego odpowiedni?

  Najłatwiej jest ustawić jadalnię w kuchni wielorzędowej, a dokładniej w kuchni w kształcie litery L i G oraz kuchni z wyspą. Więcej informacji na temat różnych kształtów kuchni można znaleźć tutaj.